W poprzednich artykułach wprowadzających w tematykę FENG, czyli nowych Funduszy Europejskich poruszaliśmy kwestie związane ze zmianami w zakresie poziomu dofinansowania dla projektów inwestycyjnych, a także regulacji dotyczących definicji przedsiębiorstw mid-cap.

Analizując nową perspektywę, warto pochylić się nad zasadami realizacji projektów w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), na które przeznaczona zostanie alokacja środków w wysokości ponad 8 mld EUR. W porównaniu do Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (PO IR), różnice są istotne, natomiast w pewnym stopniu kontynuują trendy obserwowane w perspektywie 2014-2020.

Bezzwrotne dotacje w FENG – tak, ale na pewnych warunkach…

FENG wprowadza mechanizm wsparcia modułowego, czyli możliwość wyboru różnych komponentów realizujących projekt. Silniej (niż w przypadku PO IR) zaznaczono rolę prowadzenia prac badawczo-rozwojowych lub tworzenia potencjału do realizacji projektów typu B+R przez przedsiębiorstwa.

Obowiązkowe będzie skorzystanie z jednego z modułów:

  • badania i rozwój – skoncentrowanie na opracowaniu innowacji produktowej lub procesowej. To odzwierciedlenie znanej z lat 2015-2021 „Szybkiej Ścieżki” (PO IR 1.1.1), gdzie dotacja obejmie między innymi: koszty wynagrodzeń personelu, surowce i materiały, usługi podwykonawców lub elementy wykorzystane do budowy prototypowych linii technologicznych,
  • inwestycja w zakresie infrastruktury badawczo-rozwojowej – pozwalająca w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej dofinansować zakup środków trwałych oraz prace remontowo-budowlane, związane z budową lub modernizacją działu badawczo-rozwojowego lub laboratorium przedsiębiorstwa.

Dostępne moduły fakultatywne w FENG

FENG wprowadza również moduły fakultatywne, takie jak:

  • moduł wdrożeniowy – związany z budową nowego zakładu produkcyjnego lub modernizacją już istniejącego. Polega na zastosowaniu w praktyce wyników przeprowadzonych prac badawczo-rozwojowych, poprzez rozpoczęcie wytwarzania np. znacząco udoskonalonego produktu (tak jak w poprzednim PO IR 3.2.1 Badania na rynek, lub 3.2.2 Kredyt na innowacje technologiczne). Poziom dofinansowania będzie zależny od mapy pomocy regionalnej,
  • moduł cyfryzacyjny – obejmujący zakup rozwiązań i infrastruktury IT, a także automatyzację i robotyzację procesów,
  • moduł zazieleniania przedsiębiorstw – dotyczy gospodarki obiegu zamkniętego, np. zastępowanie bądź redukowanie substancji szkodliwych w materiałach lub produktach albo ponowne użycie zasobów wcześniej traktowanych jako odpad,
  • moduł internacjonalizacji – czyli komercjalizacja wyników prac badawczo-rozwojowych za granicą, ochrona własności intelektualnej lub promocja produktów na rynkach zagranicznych
  • kompetencje dotyczące szkoleń pracowników w zakresie transformacji cyfrowej, innowacji lub Przemysłu 4.0.

Planujesz przeprowadzić projekt typowo inwestycyjny związany z wdrożeniem innowacji?

W dalszym ciągu będziesz mógł/mogła ubiegać się o dotację związaną z budową lub modernizacją zakładu, poprzez wdrożenie wyników zakończonych już prac badawczo-rozwojowych, zakupionych lub wykonanych samodzielnie. Warunkiem jest wykonanie projektu badawczo-rozwojowego lub inwestującego w zasoby badawczo-rozwojowe, równoległego lub następującego już po fazie inwestycyjnej.

Najprawdopodobniej nie będzie konieczne korzystanie ze wsparcia dotacyjnego według schematu:

potencjał do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych → projekt badawczo-rozwojowy → wdrożenie wyników prac badawczo-rozwojowych

Kolejność realizacji modułów pozostanie w gestii wnioskodawcy.

Hasła przewodnie FENG to neutralność klimatyczna i transformacja cyfrowa

Znane już przedsiębiorcom wymogi w zakresie spełnienia przez realizowane projekty badawczo-rozwojowe tzw. zasad horyzontalnych (np. dostępność produktów projektu dla osób z niepełnosprawnościami czy kwestii zrównoważonego rozwoju) znajdą swoje rozwinięcie w postaci zasady „no significant harm”. Aby przedsięwzięcie zostało uznane za „zrównoważone”, musi spełnić 6 zasad określonych w Rozporządzeniu 2020/852 – nie wpływać negatywnie na realizację celów UE dotyczących:

  • przeciwdziałaniu zmianom klimatu,
  • dostosowania do zmian klimatu,
  • zrównoważonego korzystania oraz ochrony wód i zasobów wodnych,
  • gospodarki obiegu zamkniętego,
  • ochrony i zachowania bioróżnorodności i ekosystemów,
  • zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń.

Planując zakres i cele realizacji projektu badawczo-rozwojowego w nadchodzącej perspektywie FENG, warto skupić się na jego aspektach pro-środowiskowych. Oprócz procesu, który pochłania mniej kosztów podjąć także wyzwania technologiczne z obszaru odpadów produkcji czy też możliwości ponownego przetworzenia wadliwych partii produktu.

W naszej ocenie wsparcie oferowane w ramach FENG ma szansę w znaczący sposób zmienić postrzeganie projektów dotacyjnych, pozwalając na niemal dowolne kształtowanie realizowanych przedsięwzięć w zakresie ich celów, obszarów wsparcia oraz harmonogramu prowadzonych działań. W FENG szczególnie ważne będzie podjęcie pogłębionej analizy kierunków rozwoju przedsiębiorstwa oraz ułożenie wieloletniego planu korzystania z poszczególnych modułów, co umożliwi zmaksymalizowanie korzyści płynących z otrzymywanych dotacji. To duża szansa, ale także istotne wyzwanie, które warto podjąć już teraz, jeszcze przed ogłoszeniem dat pierwszych naborów wniosków.