Konkurs PO IR 1.1.1 Szybka Ścieżka

Ogłoszony w styczniu konkurs PO IR 1.1.1 – Szybka Ścieżka stanowi główne narzędzie dotacyjne, dedykowane wsparciu prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorców. Konkursy takie, wraz z pokrewnymi naborami sektorowymi PO IR 1.2 były ogłaszane od połowy 2015 roku i pozwalają finansować wszystkie kluczowe koszty działalności innowacyjnej, w tym wynagrodzenia kadry, usługi podwykonawców czy elementy służące do budowy prototypów i linii pilotażowych.

Na przestrzeni lat zmianom ulegały formularze wniosków aplikacyjnych oraz kryteria wyboru projektów. Zmiany te były częściowo wymuszone przez niesatysfakcjonujący, całościowy wskaźnik sukcesu dla składanych projektów. Jeszcze w roku 2016 udział projektów dofinansowanych wśród złożonych niejednokrotnie nie przekraczał 10%.

Wprowadzane w kolejnych konkursach modyfikacje regulaminu miały na celu przełamanie tej negatywnej tendencji i szersze otwarcie strumienia środków NCBR dla projektów przygotowywanych przez przedsiębiorców. Wspomnieć należy chociażby okres, w którym panele ekspertów prowadzono w miejscu realizacji projektu, co pozwalało wnioskodawcom lepiej zaprezentować swój potencjał, a równocześnie zweryfikować prawdziwość zawartych we wniosku informacji (rzeczywisty dostęp do wskazanych zasobów technicznych, obecność kadry B+R etc.).

Z każdą kolejną modyfikacją zasad aplikowania i oceny projektów, globalny wskaźnik sukcesu stopniowo rósł. Przełomem stało się jednak dopuszczenie składania uzupełnień i uszczegółowień w zakresie wybranych kryteriów oceny projektów, w tym np. „negocjowanie” z ekspertami kwalifikacji etapów do kategorii badań przemysłowych i prac rozwojowych. Wcześniej kwestia ta stanowiła częsty powód niepowodzeń – pomimo względnie klarownych definicji i wytycznych w zakresie przypisywania danej kategorii prac do fazy badawczej lub rozwojowej, możliwe było odmienne spojrzenie na te zagadnienia, jak i na deklarowany poziom gotowości technologicznej przedsięwzięcia. Jak nie trudno odgadnąć, przedsiębiorcy oraz stojące za nimi firmy doradcze starały się umieszczać możliwie dużą część kosztów w fazie badawczej, z uwagi na wyższy poziom dofinansowania tego rodzaju prac. Eksperci z kolei, często wywodzący się ze środowiska naukowego, kwestionowali prezentowany sposób podziału etapów projektu, co w praktyce oznaczało nierekomendowanie aplikacji do dofinansowania.

Opisana sytuacja stanowi konsekwencję przyjętego w PO IR 1.1.1  sposobu oceniania projektów, opartego o kryteria uznaniowe i nie w pełni obiektywne (ocena punktowa na skali: 5 – spełnienie kryteriów w stopniu doskonałym, 4 – spełnienie kryterium w stopniu dobrym etc., ale bez doprecyzowania, co w istotnie oznacza każdy z tych stopni), co wpływa na uzależnienie sukcesu lub porażki również od szczęścia i przypadku – dwa różne składy panelu ekspertów mogą ocenić ten sam wniosek w odmienny sposób. 

NCBR dostrzega problem – sposób oceny projektów

NCBR, dostrzegając ten problem, zdecydowało o zachowaniu obecnego systemu oceny projektów, przy równoczesnym rozszerzaniu skali możliwych zmian i uzupełnień dokumentacji. W ten sposób, system oceny częściowo uodporniono na wysokie oczekiwania i krytyczne nastawienie oceniających. Wnioskodawca zyskał możliwość dopasowania dokumentacji do preferencji ekspertów. Przykładowo – jest sprawą oczywistą, że kamienie milowe powinny zostać sformułowane w sposób precyzyjny, mierzalny i pozwalający w jednoznaczny sposób ocenić, czy udało się osiągnąć cząstkowe cele prac B+R. W rzeczywistości jednak, oceniający często zgłaszali dodatkowe uwagi w tym zakresie, indywidualnie interpretując pojęcia „mierzalności” i „jednoznaczności”. Pojawienie się opcji wprowadzania rekomendacji panelu ekspertów w znaczącym stopniu ułatwiło przedsiębiorcom skuteczne ubieganie się o środki PO IR 1.1.1.

Zmiany zauważalne w konkursie tegorocznym idą jeszcze dalej – zmiany będzie można wprowadzać we wszystkich kluczowych polach wniosku. W szczególności wskazać w tym miejscu należy pola zagadnień technologicznych, opisu prac B+R czy obszar analizy stanu techniki i praw własności intelektualnej do tworzonego rozwiązania.

Podsumowanie

Tegoroczna „szybka ścieżka” do konkurs bardziej przyjazny wobec wnioskodawców, głównie dzięki dopuszczeniu jeszcze szerszego niż dotychczas wprowadzania zmian i uzupełnień w złożonej dokumentacji. NCBR chwali także zmodyfikowane kryteria wyboru projektów, co w naszej opinii nie stanowi zmiany zasadniczej i kluczowej. Ocena w dalszym ciągu dokonywana będzie na skalach punktowych, co ma swoje mocne strony (niska podatność systemu oceny na „przymuszanie” ekspertów do przyznawania punktów – ma miejsce m.in. w konkursie PO IR 2.1, gdzie np. za nawiązanie dwóch form współpracy z jednostką naukową, niezależnie od zasadności i zakresu tej współpracy, wnioskodawca otrzymuje maksymalną punktację), jak i słabości, w tym wspomnianą subiektywność i uznaniowość.

Biorąc pod uwagę wysoką, ponad miliardową alokację oraz zbliżające się zakończenie obecnej perspektywy budżetowej UE 2014 – 2020, należy spodziewać się wysokiego wskaźnika skuteczności składanych wniosków dotacyjnych. Nie oznacza to jednak, że szansę otrzymają projekty słabsze i mniej dopracowane. Obserwowane zmiany powinny raczej wpłynąć na niższą podatność systemu na odrzucanie aplikacji prawidłowych i spełniających opisane kryteria wyboru.

Terminy naborów PO IR 1.1.1 „Szybka ścieżka” w pierwszej połowie roku 2020:

  • przedsiębiorstwa duże: 7.02 – 3.04
  • przedsiębiorstwa MŚP: 4.04 – 1.06

Rok 2020 to ostatnia szansa na dotację badawczo-rozwojową w tej perspektywie budżetowej UE, na kolejne konkursy będziemy musieli zaczekać przynajmniej do 2022 roku.