Konkurs POIR 2.1 Infrastruktura B+R

Corocznie ogłaszany konkursPOIR 2.1, funkcjonujący pod pełną nazwą „Wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw” stanowi sztandarowy instrument dotacyjny, skierowany do przedsiębiorców dążących do uzyskania zdolności do prowadzenia własnych prac B+R i tworzenia unikalnego know-how. W ramach obowiązującej, chociaż nie wskazanej wprost, logiki współdziałania dostępnych w perspektywie budżetowej UE 2014-2020, jest to pierwszy element „układanki”, prowadzącej od tworzenia warunków i możliwości do generowania innowacji, przez finansowanie realizacji prac B+R (POIR 1.1.1),po etap inwestycyjny, pozwalający nabywać środki produkcyjne (POIR 3.2.1/3.2.2).

Jakie doświadczenia płyną z kilku lat realizacji konkursów PO IR 2.1? Kiedy warto aplikować o dotację w ramach tego poddziałania, a kiedy szukać innych możliwości? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym tekście, w przededniu ogłoszenia ostatniego w bieżącej perspektywie naboru dla projektówPO IR 2.1.

POIR 2.1 – dla kogo?

Działanie 2.1 ma służyć realizacji celów przede wszystkim tych firm, które:

  • Posiadają już doświadczenie w realizacji prac B+R lub działalności pokrewnej, często bliższej np. kontroli jakości lub rutynowym testom laboratoryjnym, ale chcą wykonać krok na przód w kierunku doskonalenia bazy badawczo-rozwojowej.
  • Nie posiadają doświadczenia w pracach B+R, natomiast dostrzegają konieczność rozwoju w oparciu o budowanie własnego know-how.

Równocześnie, konkurs 2.1 tworzy pewne pole do interpretacji pojęcia „infrastruktury B+R”. Możemy wyobrazić sobie sytuację, w której dział prototypowni zakładu, zajmującego się rozwojem robotów przemysłowych, potrzebuje sprzętu analogicznego do typowo produkcyjnego – elementy konstrukcyjne należy przecież wyciąć, poddać stosownej obróbce etc. Czy w takim wypadku możemy kwalifikować koszty w rodzaju tokarki lub frezarki? Oczywiście tak, natomiast stąd blisko już do traktowania konkursu  2.1jako próby maskowania inwestycji w moce produkcyjne. Pokusa ta jest szczególnie silna dla przedsiębiorców dużych, pozbawionych możliwości uczestnictwa w konkursach wdrożeniowych w rodzaju PO IR 3.2.1/3.2.2. Atrakcyjność takiej opcji dodatkowo wzmaga możliwość ponoszenia kosztów robót budowlanych bez limitu w stosunku do całkowitej wartości projektu (np. w PO IR 3.2.1limit taki to 20%). Nie bez znaczenia są także zachęty ze strony firm doradczych, często przedstawiających PO IR 2.1 jako działanie substytucyjne wobec wymienionych 3.2.1 i 3.2.2, z jedynie marginalnym komponentem B+R, bez jednoznacznego potwierdzenia, że beneficjent zostanie objęty obowiązkiem ponoszenia nakładów na ten cel w okresie trwałości (jeden ze wskaźników rezultatu, monitorowany corocznie za pomocą sprawozdania PNT01).

W ocenie zespołu InnovaTree kluczowe pytanie na jakie powinien odpowiedzieć podmiot zainteresowany konkursem PO IR 2.1 to: czy przedsiębiorstwo zamierza prowadzić prace B+R i ponosić wydatki na ten cel?

Wracamy w tym miejscu do początku tekstu i sposobu postrzegania innowacji w rozwoju firmy. Równocześnie, zalecamy ostrożność w przypadku, jeśli otrzymujemy ofertę na przygotowanie agendy badawczej (wymagany w konkursie plan prac B+R – sposób wykorzystywania nabywanej infrastruktury) bez naszego udziału, poza przedsiębiorstwem, za pośrednictwem firmy doradczej lub jednostki naukowej. Ta pozornie korzystna sytuacja (outsourcing prac nad projektem), w której przedsiębiorca jedynie nadzoruje proces tworzenia dokumentacji, może mieć swoje negatywne konsekwencje.

Przede wszystkim, wnioskodawca powinien dobrze znać własny projekt, a wskazane kierunki prac  B+R, aby były atrakcyjne i uzasadnione ekonomicznie, muszą odpowiadać rzeczywistym rynkowym potrzebom odbiorców naszej oferty.

Kryteria wyboru projektów

Wskazanemu podejściu do tworzenia projektów PO IR 2.1, opartemu na zlecaniu przygotowania między innymi agendy badawczej podmiotom zewnętrznym, dodatkowo sprzyja sposób sformułowania kryteriów wyboru projektów. To jeden z ostatnich konkursów, w których przyjęto obiektywny sposób oceny kryteriów punktowanych. Porównując z POIR 1.1.1, gdzie mamy do czynienia jedynie ze skalą poziomu spełnienia kryterium (5 – stopień doskonały, 4 – stopień bardzo dobry, itd.),konkurs 2.1 pozostaje przy tradycyjnym i stosowanym w jeszcze poprzedniej perspektywie budżetowej UE systemie, bazującym na uzyskiwaniu punktów za spełnienie konkretnych założeń, które jednocześnie stają się wskaźnikami realizacji projektu, monitorowanymi w okresie trwałości. Chcąc ubiegać się o wyższą punktację, deklarujemy silniejsze zaangażowanie przedsiębiorstwa w prowadzenie prac B+R.

Wymienić w tym miejscu należy przede wszystkim dwa kryteria-wskaźniki, co do których przedsiębiorcy nie zawsze zyskują pełną jasność i zrozumienie:

  • udział nakładów na działalność B+R w całkowitych nakładach inwestycyjnych,
  • przewidywana liczba nowych miejsc pracy dla pracowników B+R.

W obu kryteriach łatwo uzyskać maksymalną liczbę punktów, ponieważ są oceniane na zasadzie deklaratywnej . Później jednak przyjęte zobowiązanie do ponoszenia nakładów na B+R i zatrudnienia personelu B+R musimy zrealizować, a to wiąże się z ponoszeniem kosztów (chociaż te potencjonalnie mogą być uzupełniane z dotacji na realizację projektów badawczo-rozwojowych). A więc – jeśli odpowiedź na wcześniejsze pytanie dotyczące chęci do rozwoju przedsiębiorstwa w oparciu o innowacje jest twierdząca, wskaźniki te zrealizują się niejako same i bez ryzyka. Inaczej, jeśli beneficjent podpisał umowę o dofinansowanie projektu, ale nie zdaje sobie sprawy, jakie przyjmuje obowiązki, lub nie ma świadomości konieczności realizacji agendy. W skrajnych przypadkach wnioskodawcy nawet na etapie oceny merytorycznej projektu pozostają w przekonaniu, że realizują inwestycję głównie produkcyjną, do której prace B+R stanowią jedynie nieistotny dodatek. To stosunkowo częsta sytuacja, podobnie jak odstąpienie od podpisania umowy, kiedy po okresie zadowolenia z pozyskania dotacji, przedsiębiorca po raz pierwszy ze zrozumieniem przeczyta całość projektu (powszechne w przypadku „outsourcingu” prac nad dokumentacją).

Przyjęte kryteria wyboru projektów są więc korzystne na etapie oceny, pozwalają stosunkowo trafnie przewidzieć przyszłą liczbę uzyskanych punktów. Równocześnie, sprzyjają dystansowaniu się wnioskodawców od procesu tworzenia dokumentacji aplikacyjnej – spełnienie wymagań nie zawsze wymaga aktywnej współpracy z firmą doradczą lub jednostką naukową. Te mogą działać poza przedsiębiorstwem, dostarczając stosowne dokumenty (wspomniana agenda, umowy o współpracy z sektorem nauki, kalkulacja wymaganego poziomu nakładów na B+R etc.). Schemat taki często skutkuje przyznaniem dofinansowania, które jednak bywa sukcesem połowicznym lub wręcz okolicznością niekorzystną z punktu widzenia ekonomicznego lub biznesowego.

Podsumowując

przedstawiony pokrótce konkurs PO IR 2.1 oraz jego specyfika, w tym jednoznaczne i obiektywne kryteria wyboru projektów, zachęcają do zmierzenia się z wyzwaniem opracowania kilkuletniej agendy badawczej dla przedsiębiorstwa oraz obrony jej założeń oraz przed panelem ekspertów. Obserwując przebieg dotychczasowych naborów, w tym sprzyjające wnioskodawcom nastawienie Instytucji Pośredniczącej oraz oceniających należy stwierdzić, że dysponując dopracowanym oraz przemyślanym projektem, pozyskanie dotacji jest celem osiągalnym, a także w dużej mierze przewidywalnym. Równocześnie, zachęcamy do aktywności już na etapie przygotowania dokumentacji, która powinna odzwierciedlać rzeczywiste, atrakcyjne dla przedsiębiorcy kierunki rozwoju, nawet jeśli ucierpi na tym skala innowacyjności przedsięwzięcia. Podejście takie pozwala traktować innowację jako coś użytkowego i przydatnego w budowaniu konkurencyjności firmy, a nie tylko uciążliwy wymóg stojący na drodze do dofinansowania, który należy spełnić i o nim zapomnieć.

Tegoroczny konkurs PO IR 2.1, podobnie jak wszystkie ubiegłe, jest dostępny zarówno dla przedsiębiorców o statusie MŚP, jak i dużych. Poziom dofinansowania jest uzależniony od miejsca lokalizacji projektu i określany na podstawie tzw. mapy pomocy regionalnej. Minimalna wymagana wartość projektu to 2 mln zł, wszystkie inwestycje muszą zamknięte do końca czerwca 2023 roku (zakończenie okresu kwalifikowalności wydatków dla bieżącej perspektywy budżetowej).

Nabór projektów PO IR 2.1 rozpocznie się 14 kwietnia i zakończy 11 maja.

Sprawdź również: